कुष्ठरोग मानव जातीमा हजारौँ वर्ष पहिलेदेखि देखापरेको सङ्क्रमण हो । जुन समयमा पहिचान गरि नियमित औषधि प्रयोगबाट निको हुन्छ ।
पाप धेरै गरेको कारण कुष्ठरोग लाग्ने समाजमा मान्यता छ । मानिसका शरीरमा उत्पन्न हुने असमान्य अवस्थाका कारण पराम्परागत रुपमा रोगलाई पूर्व जन्मको पापका रुपमा लिने गरिन्थ्यो ।
कुष्ठरोग लागेका मानिस पापी हुन् भन्ने भ्रम पनि समाजमा व्याप्त छ । यो अन्य रोग जस्तो खतरनाक सरुवा रोग होइन ।
तर मानिसमा यो रोगप्रति भएको नकारात्मक सोचाईका कारण रोगीलाई सामाजमा बहिस्कार समेत गरिन्थ्यो ।
मानिसमा रोगको बारेमा जनचेतना बढेको कारण पछिल्ला दिनमा कुष्ठरोगी प्रति हुने गरेको भेदभावमा धेरै कमी आएको छ ।
तरपनि रोगीलाई गरिने भेदभाव पूर्ण रुपमा अन्त्य भने हुन सकेको छैन । कुष्ठरोगका बारेमा केहि गलत धारणा छन् ।
– कुष्ठरोग एकदम सङ्क्रामक रोग हो ?
यो सरुवा रोग भएपनि यसलाई त्यति धेरै सङ्क्रामक मानिंदैन । कुष्ठरोग सङ्क्रमित व्यक्तिले सास फेर्दा, बोल्दा, हाच्छिऊँ गर्दा वा खोक्दा निस्कने मसिना कण वा थोपाहरूको माध्यमबाट सर्छ ।
सङ्क्रमित व्यक्तिसँग हात मिलाउँदा, अङ्गालो हाल्दाँ, छेउमा बस्दा वा खाना खाएको समयमा टेबलमा छेउमा बस्दा सङ्क्रमण सर्दैन । कुष्ठरोगी गर्भवती आमाबाट जन्मने शिशुमा पनि रोग नसर्ने जनाइएको छ ।
मानिसको शरीरमा भएको प्रतिरक्षा प्रणालीले ब्याक्टेरियाहरूसँग लड्न सक्ने हुदा सम्पर्कमा आएपनि ९५ प्रतिशत मानिसलाई रोग लाग्ने सम्भावना कम हुन्छ ।
– सङ्क्रमितले सङ्क्रमण कति समयसम्म सार्न सक्छ ?
औषधि उपचार शुरू गरेपछि नै रोगीले रोग सार्न सक्दैन । एन्टिबायोटिकको उपचार शुरू गरेको केही दिन पछि नै व्यक्ति सङ्क्रामक हुँदैन ।
तर, सङ्क्रमण पुर्ण निको पार्न र पुन रोग दोहोरिन नदिन उपचार निर्धारित रूपमा समाप्त गर्नुपर्ने हुन्छ । उपचार गरिएका कुष्ठरोगी आफ्नो परिवार र साथीहरू माझ, दैनिक काममा फर्केर सामान्य जीवन बिताउन सक्छन् ।
– के कुष्ठरोग लागेपछि निको हुन्छ ?
समयमा डाक्टरकोमा गइ रोग पहिचान गरेर उपचार गरेमा कुष्ठरोग निको हुन्छ । एन्टिबायोटिक उपचारले कुष्ठरोग निम्त्याउने ब्याक्टेरियालाई मार्छ, रोग निको पार्छ र शरीरमा हुनसक्ने अन्य क्षतिलाई पनि रोक्न मद्दत गर्छ ।
– के कुष्ठरोगले गर्दा हात र खुट्टाका औँला खस्न सक्छन् ?
हात र खुट्टाका औंला कुष्ठरोगको कारणले खस्दैनन् । कुष्ठरोगको मुख्य कारक मानिने ब्याक्टेरियाले औँलाका स्नायुहरूमा आक्रमण गर्छ जसले केहि महसुस नहुने बनाउँन सक्छ ।
जसकारण हातखुट्टामा भएको घाउ वा जलेको भागमा ध्यान नजान सक्छ । यसले सङक्रमण र स्थायी क्षति निम्त्याउँनुका साथै अन्तमा शरीरका हात र खुट्टाका औँला खस्न सक्छन् ।
यो उपचार नगरिएको रोगको गम्भीर चरणमा हुन्छ ।