सुशीला थापा विराटनगरकी हातमै गन्न सकिने सिटी सफारी चालकमध्येकी एक हुन् ।
विराटनगर महानगरपालिकाको तथ्याङ्क हेर्ने हो भने महानगर क्षेत्रभित्र हालसम्म आठ जना महिला सफारी चालक छन् ।
महिला सफारी चालकको सङ्ख्या घटिरहेको महानगरको तथ्याङ्क बताउँछ । विगत ६ वर्षयता सफारी चलाइरहेकी थापाको अनुभवले पनि सङ्ख्या घटिरहेको नै बताउँछ ।
विराटनगरमा महिला सफारी चालका समस्या के-के हुन्, सङ्ख्या किन घटिरहेको छ लगायतका विषयमा रहेर थापासँग गरिएको कुराकानीः
१. कति भयो तपाईंले सफारी चलाउन थाल्नु भएको ?
मैले चलाउन थालेको पाँच वर्ष पूरा हुन लाग्यो ।
२. सफारीमा दिनभरिको कमाइ कति हुन्छ ?
कति मान्छे पाइन्छ भन्ने कुरामा भर पर्छ । रिजर्भ पाइयो भने थोरै मान्छेबाट नि राम्रै आम्दानी हुन्छ । रिजर्भ पाइएन भने दिनभरि मान्छे खोज्नु पर्छ । अलि खटेर लाग्ने हो भने एक हजारसम्म हुन्छ ।
३. सन्तान कति छन्, सफारीकै आम्दानीले घर खर्च चलाउनुहुन्छ कि आम्दानीका अन्य स्रोत पनि छन् ?
(हाँस्दै) सन्तान दुई जना छन् । अहिलेसम्म त खान-लाउन सफारीले पुर्याइरहेको छ । श्रीमान् पनि सफारी नै चलाउनुहुन्छ । दुवै जनाको आम्दानीले जसोतसो चलिरहेको छ । अब हामीजस्ता ज्यालामजदूरी गरेर खानेको अरू त आम्दानीको के स्रोत हुन्छन् होला र !
४. विराटनगरमा सफारी धेरै भएपनि महिला सफारी चालक थोरै छन् । महिला चालकले भोग्नु पर्ने समस्या के-के छन् ?
समस्या त धेरै छन् । तीमध्येको सबैभन्दा ठुलो समस्याचाहिँ सार्वजनिक शौचालयको हो । बिहान घरबाट निस्किएदेखि नै शौच कहाँ गर्ने भनेर समस्या हुन्छ ।
पार्किङ भएको ठाउँमा शौचालय हुँदैनन्, शौचालय भएका ठाउँमा पार्किङ छैनन् । मानिसले शरीरमा धेरै समयसम्म पिसाब थामेर राख्दा मिर्गौलामा समस्या निम्तिने रहेछ । म आफैँ पनि त्यसबाट पीडित छु ।
५. यसबाहेक अन्य कस्ता भोग्नु परेको छ ?
पुरुष चालकले अलि हेप्नुहुन्छ । जानीजानी ओभरटेक गर्ने, पछाडिबाट आएर सफारी ठोकाइदिने, छेउमा आएर हल्ला गर्ने गर्नुहुन्छ । महिला सफारीचालक भनेरै हेप्नु भएको हो जस्तो लाग्छ ।
महिला रहेछ भनेर चढिसकेका धेरै मान्छे ओर्लने गर्नुहुन्छ । त्यति खेर अलि नरमाइलो लाग्छ ।
६. प्रहरी र प्रशासनबाट कत्तिको दुःख पाउनुहुन्छ ?
प्रशासनबाट खासै छैन, कहिलेकाहीँ अलिअलि समस्या हुन्छ । प्रहरीबाट पनि खासै छैन । त्यहीँ चढेको बेला पैसा दिनुहुन्न ।
७. तपाईँहरूले नमागेर पो हो कि ?
वहाँहरूले दिनुहुन्नँ माग्दा पनि ! कोही-कोही महिला प्रहरीले दिनुहुन्छ अरू त चढ्ने र ठाउँमा पुगेपछि ओर्लने मात्र हो । नदिने भएकाले हामी पनि माग्दैनौँ ।
७. विवाहित हुनुहुन्छ, दुई सन्तानका अभिभावक हुनुहुन्छ । घरमा, सन्तान र सफारीलाई समय मिलाउन निकै हम्मे पर्छ होला नि ?
महिलालाई अलि समस्या नै हुने रहेछ । बाहिर काम गरेपनि घरभित्र पनि आफैँ खटिनुपर्ने बाध्यता छ । बिहान उठेर खाना बनाएर, खाएर-खुवाएर केटाकेटीलाई स्कुल पुर्याउँछु अनि दिनभर सफारीमा चलाउँछु ।
केटाकेटीलाई स्कूलबाट ल्याउने जिम्मा श्रीमानको हो । घर आउँदा बेलुका हुन्छ तर पनि खाना बनाउने खुवाउने आफैँ गर्छु । गरिदेलान् भन्ने कोही छैनन्, त्यहीँ भएर सबै काम श्रीमान्-श्रीमती मिलेर नै गर्छौँ । तर पनि महिलाले अलि धेरै गर्नैपर्छ ।
८. तथ्याङ्कले महिला सफारी चालकको सङ्ख्या घटेको देखाउँछ, सङ्ख्या किन घटेको जस्तो लाग्छ तपाईँलाई ?
सार्वजनिक शौचालयको अभाव मुख्य कारण हो । शरीरमा नै समस्या आउन थालेपछि मसँगै सफारी चलाउन थाल्नुभएका थुप्रै साथीहरूले पेसा नै छाड्नु भयो ।
दोस्रो परिवारको साथ पनि हो जस्तो लाग्छ । म र श्रीमान् दुवै यहीँ पेसामा भएकाले हामीले एकअर्काको बारेमा र पेसाका बारेमा बुझेका छौँ । मान्छे भेटेपछि टाढा-टाढा अबेरसम्म पनि हिँड्नुपर्ने हुन्छ ।
नबुझ्नेका लागि यहीँ ठुलो समस्या हुन सक्छ । परिवारमा बेमेल भएपछि धेरैले सफारी चलाउन छाड्नु भएको हुन सक्छ ।
९. सफारीले विराटनगरको ट्राफिक व्यवस्थापनलाई अस्तव्यस्त बनाएको छ भन्ने आरोप छ नि !
पछिल्लो समय सफारीको सङ्ख्या साँच्चै धेरै भएको छ । यसले कुनै न कुनै प्रकारले ट्राफिक व्यवस्थापनलाई समस्या त पारेकै होला । नयाँ सफारी दर्ता प्रक्रियालाई रोकेर चुस्त व्यवस्थापन कसरी गर्नेबारे महानगरले सोच्नुपर्छ ।
१०. सफारीचालकका थुप्रै समस्या होलन्, चालकलाई सजिलो हुने गरी सम्बन्धित निकायले के गरिदिए हुने थियो जस्तो लाग्छ तपाईँलाई ?
पहिलो कुरा भाडामा एक रूपता छैन । निश्चित भाडा नभएकाले सफारी चालकको मनपरि छ । यसलाई नियन्त्रण गर्न सम्बन्धित निकायले ध्यान दिए चढ्ने मान्छे र सफारी चलाउने दुवैलाई सजिलो हुनेथियो ।
त्यसबाहेक, सार्वजनिक शौचालय महानगरका विभिन्न क्षेत्रमा भए सहज हुन्थ्यो । अब धुँवाधुलो हटाउन, बाटाका खाल्डाखुल्डीलाई बनाए हामीलाई सफारी चलाउन सजिलो हुन्थ्यो । महङ्गीले हामीलाई पनि मारमा पारेको छ ।
ब्याट्री र मेनटेनेन्सको दाम आकासिएको छ, सरकारले यसतर्फ ध्यान दिए हामीजस्ता विद्युतीय साधन चलाउनेलाई सहायता हुनेथियो ।